Pisonis N M

cŏ-ălesco, ălŭi, ălĭtum ( part. perf. only in Tac. and subseq. writers;

contr. form colescat,

Varr. R. R. 1, 41, 2:

colescere,

Lucr. 6, 1068:

coluerunt,

id. 2, 1061 Lachm. N. cr.), v. inch. n. (most freq. since the Aug. per.; never in Cic.).

To grow together with something, to unite.

Prop., Lucr. 2, 1061:

saxa vides solā colescere calce,

id. 6, 1068: ne prius exarescat surculus quam colescat, is united, sc. with the tree into which it is inserted, Varr. R. R. 1, 41, 2:

gramen,

Col. 2, 18, 5:

semen,

id. 3, 5, 2:

triticum,

id. 2, 6 fin.:

sarmentum,

id. 3, 18, 5 and 6; Dig. 41, 1, 9:

arbor cum terra mea coaluit,

ib. 39, 2, 9, § 2:

cilium vulnere aliquo diductum non coalescit,

Plin. 11, 37, 57, § 157; cf.

vulnus,

id. 9, 51, 76, § 166, and v. II. A. infra.—In part. perf.: cujus ex sanguine concretus homo et coalitus sit, is formed or composed, Gell. 12, 1, 11; App. Dogm. Plat. 1, p. 171, 38.—

Trop., to unite, agree together, coalesce (so in the histt., esp. Liv. and Tac., very freq.); absol.:

Trojani et Aborigines facile coaluerunt,

Sall. C. 6, 2; id. J. 87, 3:

solidā fide,

Tac. H. 2, 7:

ut cum Patribus coalescerent animi plebis,

Liv. 2, 48, 1: animi coalescentium in dies magis duorum populorum, id, 1, 2, 5.—With in and acc.:

multitudo coalescere in populi unius corpus poterat,

Liv. 1, 8, 1:

in unum sonum,

Quint. 1, 7, 26:

in bellum atrox,

Tac. A. 3, 38:

in nomen nostrum,

id. ib. 11, 24:

in hunc consensum,

id. H. 2, 37; cf.:

coalesce-re ad obsequium,

id. A. 6, 44:

brevi tantā concordiā coaluerant omnium animi, ut, etc.,

Liv. 23, 35, 9; cf. id. 1, 11, 2; 26, 40, 18:

vixdum coalescens foventis regnum (the figure taken from the growing together of a wound),

id. 29, 31, 4; cf.:

bellis civilibus sepultis coalescentibusque reipublicae membris,

Vell. 2, 90, 1; 4, 8, 5:

(voces) e duobus quasi corporibus coalescunt, ut maleficus,

Quint. 1, 5, 65; id. 2, 9, 3 (v. the passage in connection):

quieti coaliti homines,

i. e. united in a peaceful manner, Amm. 14, 5, 7.—

To grow firmly, strike root, increase, become strong.

Prop.. forte in eo loco grandis ilex coaluerat inter saxa, had sprung up, Sall. J. 93, 4; * Suet. Aug. 92:

dum novus in viridi coalescit cortice ramus,

Ov. A. A. 2, 649.—

Trop., to grow firm, take root, be consolidated:

dum Galbae auctoritas fluxa, Pisonis nondum coaluisset,

Tac. H. 1, 21.—In part. perf.: [p. 357] coalitam libertate irreverentiam eo prorupisse, strengthened, Tac. A. 13, 26; so id. 14, 1:

libertas,

confirmed, id. H. 4, 55:

coalito more asper,

i. e. by inveterate habit, Amm. 14, 10, 4:

pravitas,

id. 15, 3, 8.

cŏĭtus, a, um, Part., from coëo.

cŏĭtus, and another orthography coetus (only distinguished in signif. by use; v. infra), ūs (dat. coetu, Cat. 64, 385; 66, 37), m. [coëo].

In gen.

Abstr., a coming or meeting together, an assembling:

eos auspicio meo atque ductu primo coetu vicimus,

Plaut. Am. 2, 2, 25.— Hence,

Concr., an assemblage, crowd, company; in this signif. coetus alone is used:

quae (opiniones) in senatu, quae in omni coetu concilioque profitendae sint,

Cic. Fin. 2, 24, 77; 2, 4, 11; id. Rep. 6, 13, 13:

ad divinum animorum concilium coetumque proficisci,

id. Sen. 23, 84; id. de Or. 1, 8, 30; id. Verr. 2, 5, 72, § 186; Liv. 3, 38, 11; 27, 35, 3; Quint. 2, 15, 18; 2, 9, 2; 8, 4, 8; Cat. 46, 8; 64, 407; Verg. A. 5, 43; Ov. M. 3, 403; 11, 766; 15, 66:

in domum Pisonis,

Tac. A. 4, 41; id. H. 4, 45.—

Esp.

A uniting, joining together, combination; so in both forms.

Coetus, Lucr. 1, 1016; 1, 1047; 2, 919; 2, 1003;

5, 429: ceterum amnium coctus maritimis similes fluctus movet,

Curt. 9, 4, 9:

stellarum coetus et discessiones,

Gell. 14, 1, 14.—

Coitus:

ut recens coitus venae resolvatur,

Cels. 2, 10 fin.:

umoris,

id. 5, 18, 31:

sordium in auribus,

id. 6, 7, 7:

syllabarum,

Quint. 9, 4, 59:

vocum,

Gell. 1, 25, 16: osculi, Poët. ap. Gell. 19, 11, 4:

luna morata in coitu solis biduo (i. e. at new moon),

Plin. 2, 9, 6, § 44. —

Sexual intercourse, coition (not in Cic.);

in this signif. only coitus is used.— Of men,

Ov. M. 7, 709; Suet. Calig. 25; cf. Quint. 8, 6, 24; Gai Inst. 1, 64; 1, 87.—Of animals, Col. 6, 24, 3; 6, 23, 3 (Cod. Polit. coetus); Cels. 2, 1 fin. al.—

Transf., of plants:

palmarum,

Plin. 13, 4, 7, § 35.— Also of ingrafting, Plin. 17, 14, 24, § 103.

cŏm-ĕs, ĭtis, comm. [con and 1. eo] (lit. one who goes with another), a companion, an associate, comrade, partaker, sharer, partner, etc. (whether male or female; class. and freq.).

In gen.

Masc.:

age, age, argentum numera, ne comites morer,

Plaut. Ep. 5, 1, 25:

confugere domum sine comite,

Ter. Hec. 5, 3, 25:

comes meus fuit, et omnium itinerum meorum socius,

Cic. Fam. 13, 71:

erat comes ejus Rubrius,

id. Verr. 2, 1, 25, § 64:

cui tu me comitem putas esse,

id. Att. 8, 7, 1:

ibimus, o socii comitesque,

Hor. C. 1, 7, 26; Lucr. 3, 1037; 4, 575:

Catulli,

Cat. 11, 1:

Pisonis,

id. 28, 1; Nep. Ages. 6, 3:

quin et avo comitem sese Mavortius addet Romulus,

Verg. A. 6, 778; cf.:

comes ire alicui,

id. ib. 6, 159:

comitem aliquem mittere alicui,

id. ib. 2, 86:

comes esse alicui,

Ov. H. 14, 54 et saep. —

With gen. or dat. of thing:

cum se victoriae Pompeji comitem esse mallet quam, etc.,

Caes. B. C. 3, 80:

comitem illius furoris,

Cic. Lael. 11, 37:

me tuarum actionum, sententiarum, etc., socium comitemque habebis,

id. Fam. 1, 9, 22:

mortis et funeris atri,

Lucr. 2, 581:

tantae virtutis,

Liv. 22, 60, 12:

exsilii,

Mart. 12, 25:

fugae,

Vell. 2, 53; Liv. 1, 3, 2; Cic. Att. 9, 10, 2; cf. Suet. Tib. 6:

me habuisti comitem consiliis tuis,

Plaut. Ps. 1, 1, 15.—With in:

comes in ulciscendis quibusdam,

Cic. Fam. 1, 9, 2.—

Fem., Ter. Eun. 2, 3, 54; Lucr. 5, 741:

data sum comes inculpata Minervae,

Ov. M. 2, 588; cf. id. H. 3, 10:

me tibi venturam comitem,

id. ib. 13, 163; Verg. A. 4, 677; 6, 448.—

Transf. to inanimate objects:

malis erat angor Assidue comes,

Lucr. 6, 1159:

comes formidinis, aura,

id. 3, 290:

ploratus mortis comites,

id. 2, 580:

tunc vitae socia virtus, mortis comes gloria fuisset,

Cic. Font. 21, 49 (17, 39):

multarum deliciarum comes est extrema saltatio,

id. Mur. 6, 13:

pacis est comes, otiique socia eloquentia,

id. Brut. 12, 45; cf.

an idea (perh. intentionally) opp. to this,

Tac. Or. 40:

non ut ullam artem doctrinamve contemneres, sed ut omnis comites ac ministratrices oratoris esse diceres,

Cic. de Or. 1, 17, 75:

cui ipsi casus eventusque rerum non duces sed comites consiliorum fuerunt,

id. Balb. 4, 9:

exanimatio. quas comes pavoris,

id. Tusc. 4, 8, 19:

(grammatice) dulcis secretorum comes,

Quint. 1, 4, 5:

(cura) comes atra premit sequiturque fugacem,

Hor. S. 2, 7, 115:

culpam poena premit comes,

id. C. 4, 5, 24:

nec (fides) comitem abnegat,

id. ib. 1, 35, 22: comitemque [p. 374] aeris alieni atque litis esse miseriam, Orac. ap. Plin. 7, 32, 32, § 119.—

In partic.

An overseer, tutor, teacher, etc., of young persons (rare;

not ante-Aug.),

Verg. A. 2, 86; 5, 546; Suet. Tib. 12; Stat. S. 5, 2, 60.— Esp. = paedagogus, a slave who accompanied boys as a protector, Suet. Aug. 98; id. Claud. 35.—Far more freq.,

The suite, retinue of friends, relatives, scholars, noble youth, etc., which accompanied magistrates into the provinces, Cic. Verr. 2, 2, 10, § 27 sq; id. Q. Fr. 1, 1, 3, § 11; Hor. Ep. 1, 8, 2; Suet. Caes. 42; id. Ner. 5; id. Gram. 10.—

The attendants of distinguished private individuals, Hor. Ep. 1, 7, 76; 1, 17, 52; id. S. 1, 6, 102; Suet. Caes. 4.— Trop.: (Cicero) in libris de Republica Platonis se comitem profitetur, Plin. praef. § 22.—

After the time of the emperors, the imperial train, the courtiers, court, Suet. Aug. 16; 98; id. Tib. 46; id. Calig. 45; id. Vit. 11; id. Vesp. 4; Inscr. Orell. 723; 750 al.—Hence,

In late Lat., a designation for the occupant of any state office, as, comes scholarum, rei militaris, aerarii utriusque, commerciorum (hence, Ital. conte; Fr. comte).

ignārus, a, um (also, ‡ ignarures agnoountes, Gloss. Philox.; v. gnarus init.), adj. [in-gnarus, like ignavus, ignotus, from the negative in and gnavus, gnotus], ignorant of a thing, not knowing, unacquainted with, inexperienced, unaware (syn.: inscius, nescius, insciens).

Lit. (freq. and class.); constr. usu. with the gen.; less frequently with a rel.-clause, with acc. and inf., with inf. alone, or absol.

With gen.:

ait se peregrinum esse, hujus ignarum oppidi,

Plaut. Poen. 3, 3, 43:

imprudens harum rerum ignarusque omnium,

Ter. Eun. 1, 2, 56:

audi, ne te ignarum fuisse dicas meorum morum,

id. Ad. 2, 1, 6; id. Hec. 4, 4, 53:

ignara artis meretriciae,

id. Heaut. 2, 1, 14:

oratorem ne physicorum quidem esse ignarum volo,

Cic. Or. 34, 119; cf.:

physicae rationis ignari,

id. N. D. 2, 21, 54:

ignarus si sit facundiae ac poliendae orationis,

id. de Or. 1, 14, 63:

alicujus rei ignarus atque insolens,

id. ib. 1, 48, 207:

magna pars Pisonis ignari,

i. e. not knowing him, Tac. H. 4, 50; cf.:

alter alterius ignarus,

Plin. 11, 30, 36, § 109:

ignara puella mariti,

Hor. Ep. 2, 1, 132:

formica haud ignara ac non incauta futuri,

id. S. 1, 1, 35.—Of inanim. and abstr. things:

qui gurges aut quae flumina lugubris Ignara belli,

Hor. C. 2, 1, 34; Stat. S. 2, 2, 149:

non ignara philosophiae grammatice,

Quint. 1, 4, 4:

ignara hujusce doctrinae loquacitas,

id. 12, 2, 20.—

With rel. clause:

ignari, quid gravitas, quid integritas... quid denique virtus valeret,

Cic. Sest. 28, 60; id. Top. 20, 75:

cum quid ageretur in locis reliquis, essent ignari,

Hirt. B. G. 8, 43, 2:

haud ignari quanta invidiae immineret, tempestas,

Liv. 3, 38, 6:

quo essent in loco ignari,

Quint. 8, 3, 4.—

With acc. and inf.:

quamquam non sumus ignari multos studiose contra esse dicturos,

Cic. Tusc. 2, 1, 3:

ignari venisse dictatorem,

Liv. 8, 36, 2; 21, 22, 1:

ignarus, non omnes esse rogandos,

Ov. M. 6, 263:

non quidem sibi ignarum, posse argui quod, etc.,

i. e. he well knew, Tac. A. 4, 8.—

With inf. alone:

placito ignara moveri Atropos,

Stat. Th. 3, 67.—

Absol.:

tu me ignaro nec opinante, inscio notes et tuos et tuorum amicorum necessarios, etc.,

Cic. Planc. 16, 40:

ubi imperium ad ignaros pervenit, etc.,

Sall. C. 51, 27; id. J. 91, 1; cf. id. Quint. 20, 64: obpressit igitur necopinantes ignarosque omnes Perseus. Liv. 40, 57, 1:

si quis laudat Arelli Sollicitas ignarus opes,

Hor. S. 2, 6, 79:

quisnam ignarum nostris deus appulit oris?

Verg. A. 3, 338.— Sup.: Ba. An nescis quae sit haec res? Si. Juxta cum ignarissimis, Plaut. Ps. 4, 7, 62.—

Transf.

Unmindful, regardless of any thing:

o socii (neque enim ignari sumus ante malorum), O passi graviora, etc.,

Verg. A. 1, 198.—

Pass. (like gnarus), not known, unknown, = ignotus (mostly poet.;

not in Cic.): ignarus aeque (ac nescius) utroqueversum dicitur, non tantum qui ignorat, sed et qui ignoratur. Sallustius: more humanae cupidinis ignara visundi. Vergilius (A. 10, 706),

Gell. 9, 12, 20 sq.; cf. Non. 129, 18 sq.:

mare magnum et ignara lingua commercia prohibebant,

Sall. J. 18, 6:

quibus agrestis vita est, circumscriptio ignara est et fraus, Sen. de Ira, 3, 2: quem (amorem) non Fors ignara dedit, sed saeva Cupidinis ira,

unknown, obscure, Ov. M. 1, 453. —

With dat.: pauci interiere: plerosque velocitas et regio hostibus ignara tutata [p. 880] sunt, Sall. J. 52, 4; cf. Tac. A. 2, 13:

jamque aderat Theseus, proles ignara parenti,

Ov. M. 7, 404:

non quidem sibi ignara, quae de Silano vulgabantur,

Tac. A. 3, 69.— Sup.:

quaedam (sidera) sunt aliis omnino ignarissima,

Gell. 14, 1, 13.

in-nītor, nixus or nīsus, 3, v. dep., to lean or rest upon, to support one ' s self by any thing.

Lit.

In gen.:

vineis breves ad innitendum cannas circumdare,

Plin. 17, 22, 35, § 185.

With dat. and abl.:

innititur hastae,

Ov. M. 14, 655:

fractae hastae,

Stat. Th. 12, 144:

scutis innixi,

Caes. B. G. 2, 27:

templa vastis innixa columnis,

Ov. P. 3, 2, 49:

arbores radicibus innixae,

Plin. 16, 31, 56, § 127:

hasta innixus,

Liv. 4, 19, 4:

moderamine navis,

Ov. M. 15, 726.—

With in and acc.:

in Pansam fratrem innixus,

Plin. 7, 53, 54, § 182.—

In partic., to lean upon in order to press down, to press or bear upon:

elephantus lixam genu innixus,

Hirt. B. Afr. 84.—

Trop.

In gen.:

praecipuus, cui secreta imperatorum inniterentur,

Tac. A. 3, 30:

salutem suam incolumitati Pisonis,

id. ib. 15, 60:

omnia curae tutelaeque unius innixa,

Quint. 6, 1, 35:

tuis promissis freti et innixi,

Plin. Pan. 66, 5.—

In partic., to end, terminate: syllabae nostrae in b litteram et d innituntur, Quint. 12, 10, 32.—

Innixum sidus, i. q. En gonasi, Avien. Arat. 205.

inter-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. [capio], lit., to take away between, i. e. to seize on the passage before arrival at the destined place, to intercept.

Lit.:

tun redimes me, si me hostes interceperint?

Plaut. As. 1, 1, 93:

venenum,

to take the poison intended for another, Cic. Clu. 60:

litteras,

id. Att. 1, 13, 2; cf.:

litterae interceptae,

id. Q. Fr. 3, 9, 3; id. Att. 10, 8; Cassiod. ap. Cic. Fam. 12, 12, 1; Curt. 4, 10, 6:

epistulam,

id. 6, 9, 13:

magnum numerum jumentorum atque hominum,

Caes. B. C. 1, 55:

commeatus,

Liv. 36, 3:

aliquis ab suis interceptus,

cut off, id. 29, 9:

hostes discretos,

Tac. H. 4, 75: in sublime jactari sagoque intercipi ( be held fast) ne tellurem attingat, Plin. 29, 3, 12, § 52:

interceptae e publico pecuniae,

Tac. A. 4, 45:

terga caput tangunt, colla intercepta videntur,

to be wanting, Ov. M. 6, 379: quam (hastam) medius Rhoeteus intercipit, comes in the way of, i. e. is struck or killed by, Verg. A. 10, 402.—

Transf.

To interrupt, hinder, cut off, preoccupy, preclude:

medium iter,

Liv. 25, 39, 2 (al. intersaepto):

opportuna loca,

id. 9, 43, 3:

hostiles ingressus,

Tac. A. 15, 3:

medios sermones,

Quint. 6, 4, 11:

pedestre iter,

Curt. 4, 2, 9:

usum aurium intercipiente fremitu,

id. 4, 13, 38.—

To take away, rob, steal:

aliquid ab aliquo,

Liv. 3, 71:

aliquid alicui,

Ov. P. 4, 7, 25; Plin. Pan. 75:

veram laudem,

Phaedr. 4, 12, 2:

commentarios, quorum tamen pars maxima intercepta dicitur,

copied from other sources, Suet. Gram. 3.—

Of death, to snatch away, carry off:

si me fata intercepissent, Quint. prooem. 1, 6: apes saepe morbis intercipiuntur,

Col. 9, 3:

rex mortalitate interceptus,

Plin. Ep. 10, 50; 6, 25, 4:

interceptus veneno,

Tac. Agr. 43; id. A. 3, 12; Suet. Caes. 20 fin.:

scelere Pisonis,

id. ib. 2, 71:

a manu gladiatorum,

id. Aug. 14 fin.:

ceterum interceptus quoque magnum sibi vindicat locum,

Quint. 10, 1, 121:

neque ob aliud interceptus, quam, etc.,

Tac. A. 2, 82:

Theophilum atrox interceperat casus,

Amm. 14, 7, 8.

prĕtĭum, ii, n. [Sanscr. root par-, pana (for parna), wager, loan; Gr. pi-praskô, to sell; priamai, to buy; cf. pornos], that for or by which any thing is bought or sold (class.).

Lit., money spent for any thing:

nil pretio parsit, filio dum parceret,

Plaut. Capt. prol. 32:

femina... urbem Exiguam pretio posuit,

for money has founded a small city, Verg. A. 4, 211:

vectigalia parvo pretio redempta habere,

for little money, cheaply, Caes. B. G. 1, 18:

pretio mercari ordinem senatorium,

to purchase, to gain with money, Cic. Verr. 2, 2, 49, § 122:

permutare pretio noluit, aliāve merce,

Plin. 9, 55, 81, § 171.—

In gen., money, wealth, etc. ( poet.), Ov. P. 2, 8, 6:

in pretio pretium nunc est,

id. F. 1, 217:

converso in pretium deo,

i. e. into a shower of gold, Hor. C. 3, 16, 8.—

Transf., worth, value, price.

In gen.: nec mi aurum posco nec mi pretium dederitis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 200 Vahl.):

pretium statuere merci,

to set, fix, Plaut. Mil. 3, 1, 133:

pretium certum constituere,

Cic. Att. 12, 33, 1:

enumerare,

id. Rosc. Am. 46, 133:

pacisci pro re aliquā,

to agree upon, settle, id. Off. 3, 29, 107:

exsolvere,

Plaut. Men. 5, 6, 26:

quibus hic pretiis porci veneunt?

at what prices are they sold here? id. ib. 2, 2, 15:

vendere aliquid pretio suo,

id. Pers. 4, 4, 30; id. Ps. 1, 2, 36:

parare sibi pretio aliquid,

id. Merc. 2, 3, 7:

multi extulerunt eorum pretia,

Varr. R. R. 3, 6, 6:

jacent pretia praediorum,

are low, down, fallen, Cic. Rosc. Com. 12, 33.—

Esp.

In phrases: magni, parvi pretii esse, to be high or low in price, of much or little worth, of great or of small value:

nullus est tam parvi pretii, quin,

Plaut. Aul. 4, 10, 60:

ne tu habes servum graphicum, et quantivis pretii!

id. Ep. 3, 3, 29:

agrum majoris pretii nemo habet,

Ter. Heaut. 1, 1, 12:

noli spectare, quanti homo sit: parvi enim pretii est, qui jam nihil est,

Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:

de illis potissimum jactura fit, quia pretii minimi sunt,

Sall. Or. ad Caes. 2, 9: pretium habere, to have a value, to be worth something:

vendat oleum, si pretium habeat,

Cato, R. R. 2, 7:

annona porro pretium nisi in calamitate fructuum non habet,

Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227; but also: pretium habere, to have a price, be for sale:

quis ignorat quin id longe sit liberalibus disciplinis dignissimum, non vendere operam: cum pleraque hoc ipso possint videri vilia, quod pretium habent,

Quint. 12, 7, 8; hence: pretium non habere, to have no price, be above price (late Lat.):

nihil esse pretiosius, immo eum pretium non habere testatur,

Aug. Serm. 36, 8: in pretio esse, to be of worth, value, or estimation, to be in repute:

tum coquus in pretio esse (coeptus),

Liv. 39, 6, 9:

nec in pretio fertilis hortus erat,

Ov. F. 5, 316; Plin. 33, 1, 6, § 22: in pretio habere, to regard as of value:

in magno pretio habere,

Sen. Ep. 75, 11:

aurum et argentum in pretio habent,

Tac. G. 5;

for which cf.: pudebat libertatis majus esse apud feminas quam apud viros pretium,

Curt. 8, 2, 28: pretium facere, to fix or set a price or value; of a seller: indica, fac pretium. Do. Tua merx est;

tua indicatio est,

Plaut. Pers. 4, 4, 37;

of a purchaser: quis faceret pretium, nisi qui sua perdere vellet Omnia?

Mart. 1, 86, 7; Dig. 10, 3, 19.—

Wages, reward (mostly poet.):

pro pretio facio ut opera appareat,

Plaut. Ps. 3, 2, 59:

operam Epidici nunc me emere pretio pretioso velim,

id. Ep. 1, 2, 17:

reddere alicui pro benefactis,

id. Capt. 5, 1, 20:

palmae pretium victoribus,

Verg. A. 5, 111.—

Trop., worth, value:

quales ex hac die experiundo cognovit, perinde operae eorum pretium faceret,

would estimate their services, Liv. 27, 17:

sive aliquod morum Est pretium,

Ov. Tr. 1, 9, 43: corticis etiam ad medicamenta pretium est, Plin, 12, 25, 54, § 118; 12, 19, 43, § 95.—

Transf., pay, hire, wages, reward, price (cf.: stipendium, merces).

In a good sense: majores seorsum atque diversum pretium paravere bonis atque strenuis, decurionatus... aliosque honores, Cato ap. Fest. s. v. optionatus, p. 201 Müll.; so,

= praemium (opp. poena), ita et pretium recte facti triumphum haberet L. Paulus pro egregie bello gesto,

Liv. 45, 37, 5:

ut pretium honoremque debito beneficio addat,

id. 45, 14, 1:

cum pro cujusque merito consul pretia poenasque exsolvisset,

id. 26, 40, 15 Weissenb. ad loc.:

satis ampla pretia,

prizes, id. 21, 43, 6:

virtutum pretium,

Sen. Clem. 1, 1, 1.— Plur.: tam longā valetudine conflictabatur, ut haec tanta pretia vivendi mortis rationibus vincerentur, rewards of living, i. e. motives for living, Plin. Ep. 1, 12, 4.—Esp. in phrase pretium curae, and more freq. pretium operae, a reward for trouble:

mihi visum est pretium curae, ipsum, senatus consultum quaerere,

seemed to me worth the trouble, worth while, Plin. Ep. 8, 6, 2:

est pretium curae cognoscere, etc.,

Juv. 6, 474: facturusne operae pretium sim, etc.,... nec satis scio, what will pay for the trouble, Liv. praef.:

operae pretium habent libertatem, civitatemque,

id. 25, 6; 21, 43: audire est operae pretium, etc., Enn. ap. Acron. ad Hor. S. 1, 2, 37 (Ann. v. 454 Vahl.); so Liv. 3, 26, 7: reddere opis pretium pro factis, Enn. ap. Sen. Ep. 108 (Epigr. v. 6 Vahl.):

quo in genere est operae pretium diligentiam majorum recordari,

it is worth while, Cic. Agr. 2, 27, 73:

captā urbe, operae pretium fore,

Sall. J. 81, 2;

so without operae (post-Aug.): Germanico pretium fuit convertere agmen,

thought it of importance, Tac. A. 1, 57:

ni pretium foret Pisonis sententias noscere,

were it not worth while, were it not of importance, id. ib. 2, 35:

posse eum, si operae pretium faciat, principem popularium esse,

if he does any thing worth while, any thing of importance, Liv. 25, 30: duos servos ad hostes transfugisse et operae pretium fecisse, have done valuable service, Quadrig. ap. Sen. Ben. 3, 23:

scriptor minime utilis, cujus libro adtingere nullum pretium operae sit,

Gell. 12, 2, 1; so,

operis pretium est,

Sil. 16, 45.—

In a bad sense (i. q. poena), reward, punishment, like the Gr. timê, misthos ( poet.): si malos imitabor, tum pretium pro noxā dabis, Liv. And. ap. Non. 365, 27:

verbera, compedes, molae... haec pretia sunt ignaviae,

Plaut. Men. 5, 6, 10:

ego pretium ob stultitiam fero,

Ter. And. 3, 5, 4:

et peccare nefas, aut pretium est mori,

Hor. C. 3, 24, 24:

ille crucem pretium sceleris tulit, hic diadema,

Juv. 13, 105.—Of bribery:

adduci pretio ad hominem condemnandum,

Cic. Caecil. 10, 29:

pretio judicem corrumpere,

id. ib. 25, 72:

nec prece, nec pretio a rectā viā deduci,

Auct. Her. 3, 3, 4.

sĭnister, tra, trum ( comp. sinisterior; sup. sinistimus, Prisc. pp. 605 and 607 P.; Fest. s. v. dextimum, p. 74; and s. v. sinistrae, p. 339 Müll.), adj. [etym. dub.; perh. from sinus (i. e. togae); cf. Pott, Etym. Forsch. 2, 555; the ending is a double comp. -is and -ter; cf.: magister, minister].

Left, on the left, on the left hand or side (syn.:

laevus, scaevus): manus sinistra (opp. dextra),

Quint. 11, 3, 114:

manus,

Nep. Dat. 3; Quint. 11, 3, 159:

bracchium,

id. 11, 3, 141:

latus,

id. 11, 3, 99:

numerus,

id. 11, 3, 93; 11, 3, 113; 11, 3, 140:

pes,

id. 11, 3, 125; 11, 3, 159:

cornu (opp. dextrum),

Ter. Eun. 4, 7, 5; Caes. B. G. 7, 62; id. B. C. 2, 34; 3, 67 al.:

pars,

id. B. G. 2, 23; id. B. C. 2, 4 fin.:

angulus castrorum,

id. ib. 3, 66:

ripa,

Hor. C. 1, 2, 18:

calceus,

Suet. Aug. 92:

tibia,

Phaedr. 5, 7, 7 et saep.—As substt.

sĭnistrum, i, n. (sc. latus), the left side:

reicere a sinistro togam,

Quint. 11, 3, 144; so,

in sinistrum,

id. 11, 3, 109; 11, 3, 113; 11, 3, 114; 11, 3, 135.—

sĭnistra, ae, f. (sc. manus), the left hand, the left:

sinistrā impeditā satis commode pugnare non poterant,

Caes. B. G. 1, 25; id. B. C. 1, 75 fin.; Quint. 11, 3, 131; 11, 3, 160; Suet. Claud. 21; Ov. M. 12, 89 et saep.—Used in stealing:

natae ad furta sinistrae,

Ov. M. 13, 111; cf. Cat. 12, 1;

hence, of a thief's accomplices: Porci et Socration, duae sinistrae Pisonis,

id. 47, 1.—As bearing the shield and defending:

idem (Afer) per allegoriam M. Caelium melius obicientem crimina quam defendentem, Bonam dextram, malam sinistram habere dicebat,

Quint. 6, 3, 69 —

Transf., the left side:

cur a dextrā corvus, a sinistrā cornix faciat ratum?

Cic. Div. 1, 39, 85:

aspicite a sinistrā,

id. Phil. 6, 5, 12:

aspice nunc ad sinistram,

Plaut. Merc. 5, 2, 38:

sub sinistrā Britanniam relictam conspexit,

Caes. B. G. 5, 8:

miles dexterā ac sinistrā muro tectus,

id. B. C. 2, 15; cf.:

innumerabiles supra infra, dextrā sinistrā, ante post ejusmodi mundos esse,

Cic. Ac. 2, 40, 125.— Rarely in plur.: sinistris repentino consilio Poetelii consulis additae vires (opp. dextra [p. 1708] pars), Liv. 9, 27, 9.— Comp.:

in sinisteriore parte (= sinistrā),

Varr. L. L. 9, § 34 Müll.; so, cornu (opp. dexterius), Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 4:

bracchium,

Suet. Dom. 17:

mamma,

Cels. 4, 1 med.:

equus funalis,

Suet. Tib. 6 fin.:

rota,

Ov. M. 2, 139.— Sup., v. supra init. —

Trop.

Awkward, wrong, perverse, improper ( poet. and in post-Aug. prose):

mores,

Verg. A. 11, 347:

liberalitas,

Cat. 29, 16:

instituta (Judaeorum),

Tac. H. 5, 5:

natura (with prava),

Curt. 7, 4, 10.—

Unlucky, injurious, adverse, unfavorable, ill, bad, etc. ( poet. and in post-Aug. prose):

arboribus satisque Notus pecorique sinister,

Verg. G. 1, 444:

interpretatio,

Tac. Agr. 5 fin.; cf.:

sermones de Tiberio,

id. A. 1, 74; so,

sermones,

Plin. Ep. 1, 9, 5:

fama eo de homine,

Tac. A. 6, 32; 11, 19; id. H. 1, 51 fin.:

rumor lenti itineris,

id. ib. 2, 93 fin.:

diligentia,

Plin. Ep. 7, 28, 3 et saep.:

pugna Cannensis,

Prop. 3, 3 (4, 2), 9:

studii signa sinistra mei,

Ov. Tr. 5, 7, 64; v. also infra, C. fin. —With gen.:

(Hannibal) fidei sinister,

faithless, Sil. 1, 56 (cf.:

pravos fidei,

id. 3, 253).— Subst.: sĭnistrum, i, n., evil:

(matrona) studiosa sinistri,

Ov. Tr. 2, 257.—

With respect to auspices and divination, acc. to the Roman notions, lucky, favorable, auspicious (because the Romans on these occasions turned the face towards the south, and so had the eastern or fortunate side on the left; while the Greeks, turning to the north, had it on their right; cf.

dexter, II. 2.): ita nobis sinistra videntur, Graiis et barbaris dextra, meliora. Quamquam haud ignoro, quae bona sint, sinistra nos dicere, etiam si dextra sint, etc.,

Cic. Div. 2, 39, 82; cf.:

fulmen sinistrum auspicium optimum habemus ad omnes res praeterquam ad comitia,

id. ib. 2, 35, 74 (with this cf. id. Phil. 2, 38, 99):

liquido exeo foras Auspicio, avi sinistra,

Plaut. Ep. 2, 2, 2; so,

avi sinistra,

id. Ps. 2, 4, 72; cf.

cornix,

Verg. E. 9, 15:

volatus avium,

Plin. Pan. 5, 3:

tonitrus,

Ov. Tr. 1, 9, 49.—Sometimes in the Greek sense (or in direct reference to the signif. B.), unlucky, unfavorable, inauspicious:

di, precor, a nobis omen removete sinistrum,

Ov. H. 13, 49:

avibus sinistris,

id. ib. 2, 115:

sinistris auspiciis,

Val. Max. 4, 7, 2 fin.:

fulmen,

Cic. Phil. 2, 38, 99:

sinistram approbationem (opp. dextram),

Cat. 45, 8 and 17;

cf: sinistro pede proficisci,

App. M. 1, p. 104, 23.—Hence, adv.: sĭnistrē, badly, wrongly, perversely:

derisum semel exceptumque sinistre,

Hor. A. P. 452:

accipere,

Tac. H. 1, 7; 3, 52 fin.:

non tam sinistre constitutum est,

Plin. Pan. 45, 5.

sĭnister, tra, trum ( comp. sinisterior; sup. sinistimus, Prisc. pp. 605 and 607 P.; Fest. s. v. dextimum, p. 74; and s. v. sinistrae, p. 339 Müll.), adj. [etym. dub.; perh. from sinus (i. e. togae); cf. Pott, Etym. Forsch. 2, 555; the ending is a double comp. -is and -ter; cf.: magister, minister].

Left, on the left, on the left hand or side (syn.:

laevus, scaevus): manus sinistra (opp. dextra),

Quint. 11, 3, 114:

manus,

Nep. Dat. 3; Quint. 11, 3, 159:

bracchium,

id. 11, 3, 141:

latus,

id. 11, 3, 99:

numerus,

id. 11, 3, 93; 11, 3, 113; 11, 3, 140:

pes,

id. 11, 3, 125; 11, 3, 159:

cornu (opp. dextrum),

Ter. Eun. 4, 7, 5; Caes. B. G. 7, 62; id. B. C. 2, 34; 3, 67 al.:

pars,

id. B. G. 2, 23; id. B. C. 2, 4 fin.:

angulus castrorum,

id. ib. 3, 66:

ripa,

Hor. C. 1, 2, 18:

calceus,

Suet. Aug. 92:

tibia,

Phaedr. 5, 7, 7 et saep.—As substt.

sĭnistrum, i, n. (sc. latus), the left side:

reicere a sinistro togam,

Quint. 11, 3, 144; so,

in sinistrum,

id. 11, 3, 109; 11, 3, 113; 11, 3, 114; 11, 3, 135.—

sĭnistra, ae, f. (sc. manus), the left hand, the left:

sinistrā impeditā satis commode pugnare non poterant,

Caes. B. G. 1, 25; id. B. C. 1, 75 fin.; Quint. 11, 3, 131; 11, 3, 160; Suet. Claud. 21; Ov. M. 12, 89 et saep.—Used in stealing:

natae ad furta sinistrae,

Ov. M. 13, 111; cf. Cat. 12, 1;

hence, of a thief's accomplices: Porci et Socration, duae sinistrae Pisonis,

id. 47, 1.—As bearing the shield and defending:

idem (Afer) per allegoriam M. Caelium melius obicientem crimina quam defendentem, Bonam dextram, malam sinistram habere dicebat,

Quint. 6, 3, 69 —

Transf., the left side:

cur a dextrā corvus, a sinistrā cornix faciat ratum?

Cic. Div. 1, 39, 85:

aspicite a sinistrā,

id. Phil. 6, 5, 12:

aspice nunc ad sinistram,

Plaut. Merc. 5, 2, 38:

sub sinistrā Britanniam relictam conspexit,

Caes. B. G. 5, 8:

miles dexterā ac sinistrā muro tectus,

id. B. C. 2, 15; cf.:

innumerabiles supra infra, dextrā sinistrā, ante post ejusmodi mundos esse,

Cic. Ac. 2, 40, 125.— Rarely in plur.: sinistris repentino consilio Poetelii consulis additae vires (opp. dextra [p. 1708] pars), Liv. 9, 27, 9.— Comp.:

in sinisteriore parte (= sinistrā),

Varr. L. L. 9, § 34 Müll.; so, cornu (opp. dexterius), Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 4:

bracchium,

Suet. Dom. 17:

mamma,

Cels. 4, 1 med.:

equus funalis,

Suet. Tib. 6 fin.:

rota,

Ov. M. 2, 139.— Sup., v. supra init. —

Trop.

Awkward, wrong, perverse, improper ( poet. and in post-Aug. prose):

mores,

Verg. A. 11, 347:

liberalitas,

Cat. 29, 16:

instituta (Judaeorum),

Tac. H. 5, 5:

natura (with prava),

Curt. 7, 4, 10.—

Unlucky, injurious, adverse, unfavorable, ill, bad, etc. ( poet. and in post-Aug. prose):

arboribus satisque Notus pecorique sinister,

Verg. G. 1, 444:

interpretatio,

Tac. Agr. 5 fin.; cf.:

sermones de Tiberio,

id. A. 1, 74; so,

sermones,

Plin. Ep. 1, 9, 5:

fama eo de homine,

Tac. A. 6, 32; 11, 19; id. H. 1, 51 fin.:

rumor lenti itineris,

id. ib. 2, 93 fin.:

diligentia,

Plin. Ep. 7, 28, 3 et saep.:

pugna Cannensis,

Prop. 3, 3 (4, 2), 9:

studii signa sinistra mei,

Ov. Tr. 5, 7, 64; v. also infra, C. fin. —With gen.:

(Hannibal) fidei sinister,

faithless, Sil. 1, 56 (cf.:

pravos fidei,

id. 3, 253).— Subst.: sĭnistrum, i, n., evil:

(matrona) studiosa sinistri,

Ov. Tr. 2, 257.—

With respect to auspices and divination, acc. to the Roman notions, lucky, favorable, auspicious (because the Romans on these occasions turned the face towards the south, and so had the eastern or fortunate side on the left; while the Greeks, turning to the north, had it on their right; cf.

dexter, II. 2.): ita nobis sinistra videntur, Graiis et barbaris dextra, meliora. Quamquam haud ignoro, quae bona sint, sinistra nos dicere, etiam si dextra sint, etc.,

Cic. Div. 2, 39, 82; cf.:

fulmen sinistrum auspicium optimum habemus ad omnes res praeterquam ad comitia,

id. ib. 2, 35, 74 (with this cf. id. Phil. 2, 38, 99):

liquido exeo foras Auspicio, avi sinistra,

Plaut. Ep. 2, 2, 2; so,

avi sinistra,

id. Ps. 2, 4, 72; cf.

cornix,

Verg. E. 9, 15:

volatus avium,

Plin. Pan. 5, 3:

tonitrus,

Ov. Tr. 1, 9, 49.—Sometimes in the Greek sense (or in direct reference to the signif. B.), unlucky, unfavorable, inauspicious:

di, precor, a nobis omen removete sinistrum,

Ov. H. 13, 49:

avibus sinistris,

id. ib. 2, 115:

sinistris auspiciis,

Val. Max. 4, 7, 2 fin.:

fulmen,

Cic. Phil. 2, 38, 99:

sinistram approbationem (opp. dextram),

Cat. 45, 8 and 17;

cf: sinistro pede proficisci,

App. M. 1, p. 104, 23.—Hence, adv.: sĭnistrē, badly, wrongly, perversely:

derisum semel exceptumque sinistre,

Hor. A. P. 452:

accipere,

Tac. H. 1, 7; 3, 52 fin.:

non tam sinistre constitutum est,

Plin. Pan. 45, 5.

sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;

1, 1180 et saep.: sibe,

ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:

semet,

Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;

cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,

Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).

Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.

In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.

As direct obj. of verb:

dedistine gladium, qui se occideret?

Plaut. Trin. 1, 2, 92:

artis eloquar quem ad modum se expediant,

id. ib. 2, 1, 10:

se in plagas conicere,

id. ib. 2, 1, 12:

numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,

id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:

adplicat ad Chrysidis patrem se,

id. ib. 5, 4, 22:

si is posset ab ea sese avellere,

id. Hec. 4, 1, 39:

hi se ad nos adplicant,

id. Heaut. 2, 4, 13:

per eos, ne causam diceret, se eripuit,

Caes. B. G. 1, 4:

cum ferrum se inflexisset,

id. ib. 1, 25:

praecipites fugae sese mandabant,

id. ib. 2, 24:

si se telo defenderet fur,

Cic. Mil. 3, 9:

Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,

id. Rep. 1, 1, 1:

solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,

id. ib. 6, 25, 27:

statim homo se erexit,

id. Rosc. Am. 22, 60:

majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,

Liv. 22, 59, 7:

in montem sese recipere,

Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:

ad inpedimenta se conferre,

Caes. B. G. 1, 26:

sese alicui ad pedes proicere,

id. ib. 1, 31:

se gerere,

to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:

sic se res habet, ut, etc.,

id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:

quod uxor sua ex fico se suspendisset,

Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:

hic se ipsus fallit,

Ter. And. 3, 2, 15:

ut se ipse diliget,

Cic. Fin. 2, 11, 33:

ipse enim se quisque diligit,

id. Lael. 21, 80:

ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,

id. Or. 52, 176:

omne animal se ipsum diligit,

id. Fin. 5, 9, 24:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

Nep. Paus. 4, 3:

miles se ipse interfecit,

Tac. H. 3, 51; 4, 11:

ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,

Liv. 2, 12, 7:

nec sese ipsi gravant,

Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:

inperator qui se ipsum non continet,

Cic. Imp. Pomp. 13, 38:

quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,

id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:

ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,

id. N. D. 2, 3, 10:

quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,

id. Phil. 2, 44, 114:

admovisse semet ipsos lateri suo,

Curt. 7, 1, 14:

gladio se ipsam transfixit,

Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:

ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,

Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:

principes sui conservandi causa profugerunt,

Cic. Cat. 1, 3, 7:

maximam causam ad se inundandam terra praestabit,

Sen. Q. N. 3, 29, 4.—

As indirect obj.:

animo servit, non sibi,

Plaut. Trin. 2, 2, 27:

sapiens ipsus fingit fortunam sibi,

id. ib. 2, 2, 84:

ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,

id. Mil. 3, 1, 126:

nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,

id. Trin. 2, 3, 4:

quaerunt sibi liberos,

id. Ps. 1, 1, 21:

aurum habeat sibi,

id. Mil. 4, 2, 108:

illum multae sibi expetessunt,

id. ib. 4, 6, 16:

tum me convivam solum abducebat sibi,

Ter. Eun. 3, 1, 17:

non sibi soli postulat, etc.,

id. ib. 3, 2, 27:

nunc sibi uxorem expetit,

id. And. 3, 2, 40:

is sibi legationem ad civitates suscepit,

Caes. B. G. 1, 3:

neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,

id. ib. 1, 33:

hoc sibi nomen adrogare,

Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:

alia sunt tamquam sibi nata,

id. Fin. 3, 19, 63:

proposita sibi morte,

id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:

ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,

Sall. J. 62, 1:

ut populum Romanum sibi desumerent hostem,

Liv. 7, 20, 5:

Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,

id. 1, 2:

petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,

Curt. 8, 1, 9:

nemo sibi tantummodo errat,

Sen. Vit. Beat. 1, 4:

locum sibi ad formam sui exsculpsit,

id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:

ipse tantos sibi spiritus sumpserat,

Caes. B. G. 1, 33 fin.:

nec ipsi sibi exemplo sunt,

Cic. Lael. 21, 80:

iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,

id. Verr. 2, 5, 25, § 64:

Junius necem sibi ipse conscivit,

id. N. D. 2, 3, 7:

voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,

Liv. 39, 52, 9:

proinde consulant sibi ipsi,

Just. 16, 4, 15:

avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,

Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —

After substt., adjj., etc.:

omnino est amans sui virtus,

Cic. Lael. 26, 98:

ut sit sui similis,

Plaut. Trin. 2, 2, 7:

omnem naturam esse servatricem sui,

Cic. Fin. 5, 9, 26:

cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,

id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:

habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,

Cic. Cat. 4, 9, 19:

potens sui,

Hor. C. 3, 29, 41:

nihil est tam incontinens sui,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,

Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:

cum ipsi homines sibi sint per se cari,

id. ib. 5, 13, 38:

Medus infestus sibi,

Hor. C. 3, 8, 19:

crescit indulgens sibi hydrops,

id. ib. 2, 2, 13; cf.:

nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,

Sen. Ben. 1, 11, 5:

Campanus se digna probra in insontem jacere,

Liv. 25, 18, 8:

(mundus) se ipse consumptione alebat sui,

Cic. Univ. 6:

cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,

Liv. 40, 54, 8:

caecus amor sui,

Hor. C. 1, 18, 14:

sui contemptor,

Quint. 12, 1, 20:

in spem sui bonam adducitur,

Sen. Ira, 2, 21, 3:

(aer) ima sui parte maxime varius est,

id. Q. N. 2, 11, 1:

ipsa (virtus) pretium sui,

id. Vit. Beat. 9, 4:

neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,

id. Ben. 1, 9, 1:

saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,

Curt. 5, 9, 7:

nemo non benignus est sui judex,

Sen. Ben. 2, 26, 1:

Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,

Val. Max. 3, 2, 11:

equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,

id. 2, 2, 9; cf. with ipse:

utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,

id. 2, 1, 7. —

With prepp.:

qui admisit in se culpam,

Plaut. Trin. 1, 2, 6:

culpam ut ab se segregent,

id. ib. 1, 2, 42:

segregat ab se omnis,

id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:

me ad se deduxit,

id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:

quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,

id. Men. 4, 2, 108:

habet aliud (negotium) magis ex se et majus,

Ter. And. 5, 4, 51:

et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,

id. ib. 1, 3, 15:

duxit secum virginem,

id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:

ex se generare,

Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):

Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,

Plaut. Am. 1, 1, 76:

pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,

Sen. Q. N. 4, 6, 2:

pro se quisque sedulo Faciebant,

Ter. Heaut. 1, 1, 74:

cum pro se quisque tenderet ad portas,

Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;

2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,

Caes. B. G. 1, 5 fin.:

exercitum ante se mittit,

id. ib. 1, 21:

supra se collocare,

id. ib. 1, 24:

ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,

Cic. Ac. 2, 37, 118:

litteras ad se ab amico missas protulit,

id. Phil. 2, 4, 7:

praedam prae se agentes,

Liv. 5, 45; 38, 21:

quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,

id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):

quibus poterat sauciis ductis secum,

Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:

nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,

Cic. Deiot. 2, 4:

non quia per se beatum est malo caruisse,

Sen. Q. N. 1, prol. 6. —

With inf. pass. in obj.-clause:

ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

Cic. Rep. 1, 1, 1:

quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,

id. ib. 1, 33, 50:

qui se minus timidos existimari volebant,

Caes. B. G. 1, 39, 6.—

As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):

quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,

in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —

Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.

To a definite subj.:

neque praeter se umquam ei servos fuit,

Plaut. Capt. 3, 4, 48:

hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,

id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;

quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,

Caes. B. G. 7, 20 fin.:

reliquos sese convertere cogunt,

id. B. C. 1, 46:

multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,

Cic. Phil. 9, 3, 6:

cur his persequendi juris sui adimis potestatem,

id. Div. in Caecil. 6, 21:

cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,

id. Fam. 10, 33, 5:

tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,

id. N. D. 2, 48, 124:

neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,

Caes. B. G. 3, 6:

ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,

id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:

Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,

Liv. 10, 28, 11:

nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,

id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:

proelium cum fiducia sui commissum est,

id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:

detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,

id. 36, 12, 8:

patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,

id. 32, 7, 11:

jusso magistro equitum abdicare se magistratu,

id. 4, 35; 22, 33, 12:

haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,

id. 6, 37, 1:

ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,

id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:

signa peditum, prae se habentium scuta,

id. 38, 21, 3:

invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,

id. 6, 9, 7:

exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,

id. 43, 18, 11; cf.

§ 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,

Sen. Vit. Beat. 5, 2:

quia nullum illis sui regimen est,

id. Ep. 94, 67:

inter se nihil inlicitum,

Tac. H. 5, 5; 1, 64:

quasi objurgatio sui est,

Quint. 11, 3, 49.—

To indefinite subj.:

deforme est de se ipsum praedicare,

Cic. Off. 1, 38, 137:

posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,

id. ib. 2, 18, 64:

non arbitrari sese scire quod nesciat,

id. Ac. 1, 4, 16:

cui proposita sit conservatio sui,

id. Fin. 5, 13, 37:

sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,

id. ib. 1, 20, 67:

amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,

id. ib. 2, 24, 78:

(judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,

id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:

ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,

id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:

si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38:

ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,

Quint. 9, 2, 14:

sibi servire gravissima est servitus,

Sen. Q. N. 3, praef. 17:

quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,

id. Ben. 6, 38, 5:

nec haec vilitas sui est,

id. Clem. 1, 3, 4:

culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,

Dig. 50, 17, 36:

profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,

Val. Max. 3, 2, 6.

Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.

In gen., of an obj. indentified with,

The gram. subj. of the principal clause:

qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,

Plaut. Mil. 4, 9, 14:

illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,

id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:

orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,

Ter. And. 4, 2, 4:

ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,

id. Eun. 1, 2, 61:

timet animum amicae se erga ut sit suae,

id. Heaut. 1, 2, 15:

utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,

Cic. Tusc. 5, 20, 60:

qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,

id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:

ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,

id. Or. 28, 100:

impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,

id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,

id. Rosc. Am. 2, 6:

Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,

Caes. B. G. 2, 6 fin.:

quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,

id. ib. 1, 47:

mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,

id. B. C. 1, 17:

Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,

Liv. 21, 39, 8:

Pausanias orare coepit, ne se prodiret,

Nep. Paus. 8, 6:

cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,

id. Them. 8, 3:

Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,

Caes. B. G. 6, 9:

tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,

Liv. 2, 55, 6:

transfugit, patris in se saevitiam conquerens,

id. 1, 53, 5:

praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,

Sall. J. 61, 1:

navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?

Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:

Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,

Cic. Att. 13, 1, 3:

nihil est appetentius similium sui,

id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:

praefectum in se ruentem trans fixit,

Curt. 4, 16, 23:

rediere cum legatis ad redimendos sese missis,

Liv. 22, 59, 18:

potestatem omnibus adeundi sui fecit,

Suet. Tib. 40:

Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,

id. Calig. 1:

quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,

Sen. Clem. 1, 19, 9:

(terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,

id. Q. N. 6, 16, 3.—

Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:

a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,

Cic. Att. 2, 18, 3:

horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,

id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:

nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,

id. Fam. 9, 15, 4:

testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,

id. ib. 1, 4, 10:

quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,

id. Cat. 2, 8, 17:

quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,

Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:

cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,

Nep. Paus. 4, 1:

cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,

Tac. H. 1, 64. —

In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.

As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:

quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,

Cic. Off. 1, 13, 40:

Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,

id. Fam. 4, 12, 2:

qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,

id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:

nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,

Caes. B. G. 2, 6 fin.:

Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,

id. ib. 1, 20:

unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,

id. ib. 1, 31:

haec sibi esse curae,

id. ib. 1, 40:

non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,

id. ib. 1, 44:

ipsos se inter multitudinem militum occultasse,

id. ib. 7, 38:

sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,

Nep. Them. 8, 6:

dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,

Liv. 36, 12, 8.—

In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.

In gen.:

qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,

Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:

conclamavit, quid ad se venirent?

Caes. B. G. 1, 47:

unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,

id. ib. 2, 31:

ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,

id. ib. 4, 16:

cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?

id. ib.:

Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,

id. ib. 5, 41:

Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 7, 4:

rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,

Liv. 23, 39:

hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,

Nep. Them. 8, 6:

legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),

id. Hann. 12, 2.—

Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:

magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,

Caes. B. G. 1, 36:

quod sibi Caesar denuntiaret,

id. ib.:

sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,

id. ib. 1, 14:

quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,

Liv. 35, 44, 3:

Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,

Caes. B. G. 5, 27:

Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,

id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:

decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,

id. ib. 1, 41:

doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,

id. B. C. 1, 9:

tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,

Cic. Div. 1, 27, 57:

Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,

Liv. 21, 39, 8:

Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,

Nep. Paus. 4, 6:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

id. ib. 4, 3:

Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,

Caes. B. G. 1, 35:

nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,

id. ib. 1, 44:

neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,

id. ib.:

maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,

Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.

infra, C.),

Liv. 2, 55, 6.—

Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.

B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),

Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:

me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,

id. Bacch. 4, 2, 9:

ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,

id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;

3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,

id. Trin. 1, 2, 122:

ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,

id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:

dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,

id. Merc. 2, 1, 15:

unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,

Ter. And. 1, 5, 46:

cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,

Cic. Inv. 1, 33, 55:

et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,

id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):

Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,

id. Verr. 2, 5, 49, § 128:

postea quam exposuit quae sibi videbantur,

id. Div. 1, 54, 122 (dub.;

B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,

id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):

quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,

Caes. B. C. 3, 53:

Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,

id. B. G. 6, 9 init.:

Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,

Sall. J. 61, 1; 66, 1:

Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,

id. ib. 103, 2:

statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,

id. ib. 88, 4:

ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,

Hirt. B. Afr. 8 fin.:

vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,

Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:

centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,

Liv. 7, 37, 3; 8, 35:

Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,

id. 26, 38, 1:

alter victus fratrum ante se strage,

id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;

7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,

Vell. 2, 56, 1:

quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,

Suet. Caes. 34:

cujus rector circa se dimicans occubuerat,

id. Tib. 4:

quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,

Nep. Epam. 8, 3 (cf.:

ante illum,

id. Iphic. 1, 3):

quae nox sibi proxima venit, insomnis,

Luc. 5, 805.

Pron. recipr., each other, one another:

nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,

Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:

video eos inter se amare,

Ter. Ad. 5, 3, 42:

neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),

Cic. Lael. 22, 82:

Cicerones pueri amant inter se,

id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:

inter se adspicere,

id. Cat. 3, 5, 13:

inter se congruere,

id. Rosc. Am. 22, 62:

complecti inter se milites coepisse,

Liv. 7, 42, 6:

ut neque inter se contingant trabes,

Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:

inter se nondum satis noti,

Liv. 21, 39, 7:

populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,

Sall. J. 41, 2:

bellum summa inter se contentione gerere,

Cic. Rep. 1, 16, 25:

cum inter se timerent,

Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;

v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,

Caes. B. G. 1, 1:

cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,

by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:

quosdam inter se similis,

id. Ac. 2, 17, 55:

res inter se similes,

Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:

adhaesitationes atomorum inter se,

Cic. Fin. 1, 6, 19:

quae res eos in bello inter se habuit,

Sall. J. 79, 3; cf.:

auxerant inter se opinionem,

their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:

vitam inter se utriusque conferte,

Cic. Rosc. Com. 7, 20:

compositis inter se rebus,

Sall. J. 66, 2:

vitatur duriorum inter se congressus,

Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:

duas insulas propinquas inter se,

Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:

postquam haud procul inter se erant,

id. ib. 53, 7:

haud longe inter se castra facere,

id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).

Idiomatic uses.

Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:

quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,

Plaut. Men. 4, 2, 108:

postquam in aedis me ad se deduxit domum,

id. Mil. 2, 1, 43:

me ad se ad prandium, ad cenam vocant,

id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:

L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,

Cic. Att. 15, 4, 5:

qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,

id. ib. 5, 6, 1.—

Trop.:

num tibi videtur esse apud sese?

in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —

Sibi pleonast. as dat. of the interested person:

ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,

Caes. B. G. 1, 33 fin.:

tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,

Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):

quid sibi vult pater? cur simulat?

Ter. And. 2, 3, 1:

quid sibi hic vestitus quaerit?

id. Eun. 3, 5, 10:

hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,

Liv. 44, 12, 1:

quid ergo sibi vult pars altera orationis?

id. 40, 12, 14:

mirantes, quid sibi vellet,

id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;

32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?

id. 3, 67, 7. —

Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):

cocleae... Suo sibi suco vivont,

Plaut. Capt. 1, 1, 13:

sed is quo pacto serviat suo sibi patri,

id. ib. prol. 5;

46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,

id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:

suam sibi rem salvam sistam,

id. Poen. 5, 2, 123:

locus argumento'st suom sibi proscaenium,

id. ib. prol. 57;

97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,

id. Pers. 1, 3, 1:

suo sibi gnato,

id. As. 4, 2, 16:

hunc telo suo sibi a foribus pellere,

id. Am. 1, 1, 113:

sua sibi ingenua indoles,

id. Mil. 3, 1, 38:

suo sibi gladio hunc jugulo,

Ter. Ad. 5, 8, 35:

uvas suo sibi pampino tegito,

Col. Arb. 11:

suo sibi jure ablui,

id. R. R. 12, 7; 12, 41:

suo sibi argumento refutatus,

Gell. 5, 10, 16:

suo sibi lacte aleret,

id. 12, 1, 6:

a suis sibi parentibus,

App. M. 1, p. 104, 35:

in suis sibi domibus,

id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;

6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,

Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:

in suo sibi pervoluta sanguine,

App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:

cum sua sibi natione captivus,

Min. Fel. 10, 4:

IN SVO SIBI POSITVS,

Inscr. Orell. 4495:

AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,

Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:

factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,

in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:

satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

id. ib. 13, 45:

priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,

id. Phil. 2, 37, 96:

vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?

Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).

trans-pōno, pŏsŭi, pŏsĭtum, 3, v. a., to place or set over or across; to remove, transfer.

In gen.:

statuam in inferiorem locum,

Gell. 4, 5, 3:

advecta onera in flumen,

Plin. Ep. 10, 61, 2:

militem dextras in terras iturum,

Tac. A. 2, 8:

victorem exercitum in Italiam,

Just. 23, 3, 8: locum Pisonis Annali, to transfer, Gell. 6, 9, 1. —

In partic., of plants, to set out, transplant:

arborem in locum alium,

Gell. 12, 1, 16:

brassicam Novembri incohante,

Pall. Sept. 13, 1.

ŭter-que, utrăque, utrumque ( gen. sing. utriusque, always with ĭ, Plaut. Truc [p. 1945] 4, 3, 20; Lucr. 4, 503; Cat. 68, 39; Hor. C. 3, 8, 5; Ov. M. 6, 506; old gen. and dat. sing. fem. utraeque, acc. to Charis. 2, 3, p. 132; gen. plur. utrumque, Cic. Verr. 2, 5, 49, § 129 B. and K.), pron., each (of two), either, each one, one and the other, one as well as the other, both (applied to two subjects regarded severally, while ambo regards the two as a pair; cf. Zumpt, Gr. § 141, Anm. 2).

In gen.

With substt.

In gen.:

imperator uterque hinc et illinc Jovi Vota suscipere,

Plaut. Am. 1, 1, 74: tibi in utrāque parte pollet et pariter potest, Afran. ap. Non. p. 375, 5 (Com. Rel. v. 226 Rib.):

causae utriusque figurae,

Lucr. 4, 503; 4, 1212:

quascumque (insulas) in liquentibus stagnis Marique vasto fert uterque Neptunus,

Cat. 31, 3:

parique fastigio steterit in utrāque fortunā,

Nep. Att. 14, 2:

docte sermones utriusque linguae,

Greek and Latin, Hor. C. 3, 8, 5; cf.:

insignis utriusque linguae monimentis,

Plin. 12, 1, 5, § 9:

Quid... gentes ab utroque jacentes Oceano numerem?

Ov. M. 15, 829:

litora sub utroque jacentia Phoebo,

i. e. the rising and the setting sun, id. ib. 1, 338:

nutu (Jovis) tremefactus uterque Est polus,

id. F. 2, 489:

limes uterque poli,

Stat. Th. 1, 157:

deus est in utroque parente,

father and mother, Ov. M. 13, 147:

cum jam tempus esset deducendi ab Samnio exercitus aut utriusque aut certe alterius,

Liv. 10, 44, 6:

densis ictibus heros Creber utrāque manu pulsat versatque Dareta,

Verg. A. 5, 460:

numen utriusque Dianae,

Mart. Spect. 13, 5.—

Esp. in the phrase in utramque partem, in either way or direction, on both sides, for and against, etc.:

vemens in utramque partem es nimis, Aut largitate nimiā aut parsimoniā,

Ter. Heaut. 3, 1, 31:

magnam vim esse in fortunā in utramque partem, vel ad secundas res, vel ad adversas, quis ignorat,

Cic. Off. 2, 6, 19; 2, 10, 37:

in utramque partem disserere = pro et contra,

id. Rep. 3, 6, 4; id. de Or. 3, 27, 107:

utramque in partem multa dicuntur,

id. Ac. 2, 39, 124:

magna est vis conscientiae, et magna in utramque partem, ut neque timeant... et putent, etc.,

id. Mil. 23, 61:

suam sententiam in utramque partem esse tutam,

on either assumption, Caes. B. G. 5, 29.—

In gen.:

aequom'st, quod in rem esse utrique arbitremur, Et mihi te et tibi me consulere,

Plaut. Aul. 2, 1, 10:

conveniunt adhuc utriusque verba,

id. Truc. 4, 3, 20:

verum utrique mos geratur amborum ex sententiā,

id. ib. 5, 69:

sed uterque (sapiens appellatus est) alio quodam modo,

Cic. Lael. 2, 6:

ut aut uterque inter se aut neuter satis duret,

id. Quint. 8, 30:

tu mihi videris utrumque facturus,

id. Rep. 2, 11, 22:

quare qui utrumque voluit et potuit,

id. ib. 3, 3, 6:

uterque cum equitatu veniret,

Caes. B. G. 1, 42:

hic, qui utrumque probat, ambobus debuit uti,

Cic. Fin. 2, 7, 20: cum utrique sis maxime necessarius, Balb. et Opp. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 2;

opp. unus,

Cic. Verr. 2, 3, 60, § 140:

quod tibi non utriusque petenti copia facta'st,

Cat. 68, 39:

utque fide pignus dextras utriusque poposcit,

Ov. M. 6, 506:

vitium est utriusque,

Mart. 3, 27, 3:

cum esset et aequalis Mars utriusque,

id. Spect. 29, 2.—

Esp., in apposit. with nouns or clauses:

apud Antiphonem uterque, mater et pater, Quasi deditā operā domi erant,

Ter. Eun. 5, 2, 1:

Maecenas atque Coccejus, missi magnis de rebus uterque Legati,

Hor. S 1, 5, 28:

ego utrumque meum puto esse, et quid sentiam ostendere et quod feceris defendere,

Cic. Fam. 1, 9, 25.—With pron. understood:

verum, Demea, Curemus aequam uterque partem,

Ter. Ad. 1, 2, 50; so freq. with neutr. pron. where the gen. would be ambiguous (cf. 3. infra):

id utrumque tardum fructum reddit,

Plin. 17, 22, 35, § 176: quod (aquam et pabulum) utrumque large palus praebere poterat, Auct. B. Alex. 1 fin. —Once with nom. masc.: nam qui instat alicui... aut contra de alicujus periculo festinatur, is uterque infestus dicitur, Nigid. ap. Gell 9, 12, 6.—

With gen. part. (class. with pers. pronn., etc.; cf.

Zumpt, Gr. § 429): utrique nostrum gratum admodum feceris,

Cic. Lael. 4, 16:

uterque nostrum id sibi suscipiendum putavit,

id. Sull. 4, 13:

horum uterque ita cecidit victus ut victor idem regnaverit... utrique horum secunda fortuna regnum est largita,

id. Har. Resp. 25, 54:

domus utriusque nostrum aedificatur strenue,

id. Q. Fr. 2, 4, 2: cum eorum, de quibus dicimus, aut utrumque, aut unum quodque certe concluditur verbo, etc., Auct. Her. 4, 27, 37:

ante utriusque horum obitum,

Vell. 2, 103, 1; v. also I. B. 1. and 3. infra.—Also with substt., accompanied by adj. pron.:

earum enim rerum utramque a corde proficisci,

Cic. Div. 1, 52, 119:

quarum civitatum utraque foederata est,

id. Verr. 2, 5, 22, § 56:

quorum generum in utroque magnus noster Cato est,

id. Leg. 3, 18, 40:

utriusque harum rerum expers,

id. Tusc. 1, 26, 65.—Rarely with substt. alone ( poet. and post-Aug.):

et haec utinam Viscorum laudet uterque!

Hor. S. 1, 10, 83:

uterque legatorum et quisquis... remissi,

Vell. 2, 50, 3:

post utriusque adulescentium obitum,

id. 2, 103, 2:

obiit, utroque liberorum superstite, Tiberio Drusoque Neronibus,

Suet. Tib. 4 fin. —

In partic.

With plur. predic. (rare in the best prose; not in Cic.; cf.

infra): uterque insaniunt,

Plaut. Curc. 1, 3, 31:

deinde uterque imperator in medium exeunt,

id. Am. 1, 1, 68; cf. Ter. Eun. 5, 2, 1, A, 2, b, supra:

facite ut uterque sublimiter stent,

Cato, R. R. 70, 2:

uterque eorum ex castris exercitum ducunt,

Caes. B. C. 3, 30:

illae (naves) conflixerunt, ut utraque ex concursu laborarent,

id. ib. 2, 6:

uterque cum illo gravis inimicitias exercebant,

Sall. C. 49, 2:

utraque festinant,

Ov. M. 6, 59:

uterque ambigui,

Tac. H. 2, 97:

uterque opibus perviguere,

id. A. 4, 34:

decernitur ut uterque in regnum restituantur,

Just. 38, 3, 4; Val. Max. 5, 4, 6; Vell. 2, 66, 1; Claud. Rapt. Pros. 2, 20; cf. plur. in consecutive clauses:

hic cum uterque me intueretur, seseque ad audiendum significarent paratos,

Cic. Fin. 2, 1, 1 Madvig ad loc.:

quorum utrumque audivi, cum mihi nihil sane praeter sedulitatem probarent, etc.,

id. ib. 1, 5, 16.—

With predicate in first or second person (mostly post-Aug.):

sed uterque mensuram implevimus, ego et tu,

Tac. A. 14, 54 init.:

quid ergo inter me et te interest, si uterque habere volumus,

Sen. Vit. Beat. 26, 1:

uterque magnum beneficium dedistis,

id. Contr. 4 (8), 24, 4:

quod uterque cuperemus,

Front. Ep. ad Am. 1, 5; cf. Ter. Heaut. 2, 4, 14, II. B. infra.—

In reciprocal uses, one... the other, each... the other, either... the other, one another, etc.

Uterque repeated in another case (mostly ante-class. and post-Aug.):

quia uterque utrique est cordi,

Ter. Phorm. 5, 3, 17:

cum uterque utrique esset exercitus in conspectu,

Caes. B. G. 7, 35 (al. uterque utrimque):

cum uterque utrique insidiaretur, Auct. B. Alex. 4, 1: uterque utrumque vituperato,

Varr. Fragm. p. 131 Durdr.—

With a case of alter:

ita est utraque res sine alterā debilis,

Cic. Tusc. 2, 5, 13:

quorum uterque suo studio delectatus contempsit alterum,

id. Off. 1, 1, 4:

cum enim uterque alteri obiciat, palam est utrumque fecisse,

Quint. 11, 3, 168:

invictum tamen ab altero utrumque servavit,

Just. 6, 2, 9:

arceri utrumque genus ab altero narrant,

Plin. 8, 44, 69, § 171; Cels. 5, 26, 35 fin.; Ascon. ad Cic. Mil. § 30.—

Regularly of two parties, sets, or classes, each including a plurality: Praenestini et Lanuvini hospites: suopte utrosque decuit acceptos cibo, etc., Naev. ap. Macr. S. 3, 18, 6 (Com. Rel. v. 21 Rib.): non cauponantes bellum sed belligerantes, Ferro non auro vitam cernamus utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 202 Vahl.):

utrosque pergnovi probe,

Plaut. Truc. 1, 2, 50:

quoniam utrique Socratici et Platonici volumus esse,

Cic. Off. 1, 1, 2:

a quibus utrisque (actoribus et poëtis) summittitur aliquid, etc.,

id. de Or. 3, 26, 102:

quos ego utrosque in eodem genere praedatorum direptorumque pono,

id. Cat. 2, 9, 20:

his utrisque (Atrebatis et Viromanduis) persuaserant,

Caes. B. G. 2, 16:

Aetolorum utraeque manus Heracleam sese incluserunt,

Liv. 36, 16, 5; Sall. J. 76, 4:

utrique (plebis fautores et senatus) victoriam crudeliter exercebant,

id. C. 38, 4; Suet. Claud. 21; cf.: hic igitur Q. Ligarius... nunc a te supplex fratris salutem petit: quam hujus admonitus officio cum utrisque his dederis, tris fratres optimos... rei publicae condonaveris, i. e. two brothers on one side and Ligarius on the other, Cic. Lig. 12, 36:

Marius impigre suorum et hostium res pariter attendere, cognoscere, quid boni utrisque aut contra esset,

Sall. J. 88, 2: cujus flamma ut ab oppidanis et oppugnatoribus est visa, utrisque venit in opinionem, etc., Nep. Milt. 7, 3.—So with collective nouns:

primo impetu simul utraque cornua et Numidae pulsi,

Liv. 30, 8, 7; cf.:

utraque oppida,

id. 42, 54, 8:

utraeque nationes Rheno praetexuntur,

Tac. G. 34.—

Freq. also of two individual subjects, esp. when regarded as belonging together (cf. Krebs, Antibarb. p. 1175):

nec clam te est quam illi utraeque nunc inutiles Et ad pudicitiam et ad rem tutandam sient,

Ter. And. 1, 5, 52:

hoc beneficio utrique ab utrisque vero devincimini, Ut, etc.,

id. Heaut. 2, 4, 14:

utrique imperatores exeunt,

Plaut. Am. 1, 1, 68 Ussing (Fleck., uterque imperator): sed qui utrosque error vos agitat, Expedibo, Pomp. ap. Non. 505, 7 (Com. Rel. v. 175 Rib.): suis utrisque superstitibus praesentibus istam viam dico, Leg. Form. ap. Cic. Mur. 12, 26:

binos habebam (scyphos): jnbeo promi utrosque,

Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:

duae fuerunt Ariovisti uxores... utraeque in eā fugā perierunt,

Caes. B. G. 1, 53:

hi utrique ad urbem imperatores erant (Q. Marcius et Q. Metellus),

Sall. C. 30, 4:

animus ferox inopia rei familiaris et conscientia scelerum, quae utraque eis artibus auxerat,

id. ib. 5, 7:

illa utrosque (patrem et aviam) intuens,

Tac. A. 16, 11; id. Or. 2:

palmas utrasque tetendit,

Verg. A. 6, 685:

quod utrorum Dionysiorum opibus Corinthi saepe adjuti fuerant,

Nep. Timol. 2, 2:

utrique (Mithridates et Datames) locum qui explorarent mittunt,

id. Dat. 2, 2:

laudare senis utraque consilia,

Liv. 9, 12, 2:

utrisque consulibus Italia decreta est,

id. 27, 22, 2:

in invidiā censores cum essent... Cn. Baebius diem ad populum utrisque dixit,

id. 29, 37, 17; 32, 17, 15; 34, 25, 5;

42, 54, 8: Suillium accusandis utrisque immittit,

Tac. A. 11, 1 init.:

Natalem multa cum Scaevino collocutum, et esse utrosque C. Pisonis intimos,

id. ib. 15, 55 fin.:

pater filiam, avia neptem, illa utrosque intuens,

id. ib. 16, 11:

nam Mago Cambyses aures utrasque praeciderat,

Just. 1, 9, 17; 9, 7, 8:

crederes imperatum, ut acies utraeque tela cohiberent,

Curt. 7, 4, 35.—Hence,

ŭtrōquĕ, adv.

Lit., of place, to both places, parts, or sides, in both directions:

utroque citius quam vellemus, cursum confecimus,

Cic. Att. 5, 12, 1:

exercitus utroque ducti,

Liv. 8, 29, 7:

jactantem utroque caput,

Verg. A. 5, 469:

nunc huc, nunc illuc et utroque sine ordine curro,

Ov. H. 10, 19:

nescit, utro potius ruat, et ruere ardet utroque,

id. M. 5, 166. —

Transf., in both directions, in either point of view, both ways, etc.:

auctores utroque trahunt,

Liv. 1, 24, 1:

medium maxime et moderatum utroque consilium,

id. 2, 30, 1:

utroque firmiores qui in callibus versentur,

Varr. R. R. 2, 10, 1.—

Esp., connected with versum ( vorsum; sometimes written in one word, utroqueversum):

utroque vorsum rectum est ingenium meum,

Plaut. Capt. 2, 3, 8: accidit, ut quaedam vocabula ambigua sint et utroque versum dicantur, i. e. in a twofold sense, denoting augmentation or diminution, Gell. 5, 12, 10.—

ŭtrasquĕ, adv. (acc. to the analogy of alias, alteras), both times (ante-class.): in Hispaniā pugnatum bis: utrasque nostri loco moti, Cass. Hem. ap. Non. 183, 24; Caecil. ib. 183, 25.